Mi, dolje potpisane ljudskopravaške organizacije, najoštrije osuđujemo hapšenje Anara Mammadlijaod strane azerbejdžanskih vlasti, istaknutog branitelja ljudskih prava, vođe najvećeg nezavisnog nadzornog tijela za izbore u zemlji i člana Mreže Kuća ljudskih prava. Tražimo njegovo hitno i bezuslovno puštanje na slobodu.
Anar Mammadli vodi Centar za praćenje izbora i demokratske studije / Election Monitoring and Democracy Studies Center (EMDS), koji je član Kuće ljudskih prava Azerbejdžan. Prije i nakon nedavnih predsjedničkih izbora 7. februara 2024., državni mediji su ciljali Mammadlija i EMDS u nemilosrdnoj klevetničkoj kampanji. Bojimo se da je njegovo pritvaranje, tako brzo nakon izbora, čin odmazde za njegove nezavisne i legitimne napore u posmatranju izbora i rad na ljudskim pravima.
Prema tvrdnjama ljudi bliskih Mammadliju i medijskim nalozima, Mammadli je u popodnevnim satima 29. aprila 2024. u Bakuu utjeran u automobil i pritvoren. Policija je spriječila njegovog advokata da prisustvuje pretresu njegove kuće, a pretres kuće njegovih roditelja je takođe obavljen u odsustvu advokata. Ovaj obrazac kršenja zakonskih pretpostavki postao je uobičajen u slučajevima političkog progona.
Dana 30. aprila 2024, Okružni sud Khatai u Bakuu odredio je pritvor u trajanju od 3 mjeseca i 28 dana. Mammadli je optužen za „krijumčarenje grupe lica” prema članu 206.3.2 Krivičnog zakona Azerbejdžana. Njegov slučaj je navodno spojen sa slučajem novinara Abzas Media, čije je pritvaranje u novembru 2023. označilo početak još jednog brutalnog obračuna sa slobodnim medijima i preostalim fragmentima nezavisnog civilnog društva. Od tada je više od deset novinara i branitelja ljudskih prava stavljeno iza rešetaka zbog lažnih optužbi, dok je još jedna medijska platforma, Toplum TV, pretresena u martu 2024. godine. Pojavili su se izvještaji o navodnom mučenju, maltretiranju i drugim kršenjima prava pritvorenika.
Grupe civilnog društva procjenjuju da broj političkih zatvorenika u Azerbejdžanu trenutno iznosi preko 288. Mammadli je posljednja žrtva vladinih napora da iskorijeni neslaganje i zaustavi svaki pokušaj legitimnog rada na odbrani ljudskih prava, nekoliko mjeseci prije Konferencije UN o klimatskim promjenama, COP29 koja bi trebala biti održana u novembru 2024. u Bakuu, a čiji će domaćin biti Azerbejdžan.
Mammadlijev pritvor također treba shvatiti kao direktnu odmazdu za njegove nezavisne i legitimne napore u posmatranju izbora i rad na ljudskim pravima. To uključuje njegovo učešće u međunarodnom zagovaranju u Vijeću za ljudska prava UN-a i Organizaciji za evropsku sigurnost i saradnju u martu 2024. godine, kada je govorio na pratećim događajima koje su organizovale međunarodne organizacije civilnog društva. Na ovim događajima i drugdje, Mammadli je istakao kršenje osnovnih sloboda u Azerbejdžanu, pozivajući na slobodu političkih zatvorenika i poboljšanje pravnog i političkog okruženja za branitelje ljudskih prava. Ovi pozivi su takođe bili u skladu sa preporukama nedavno formirane Inicijative za Klimu Pravde, projekta civilnog društva u Azerbejdžanu koji nastoji da iskoristi COP29 kao priliku za obnavljanje civilnog prostora u zemlji.
Mammadli je ranije bio u zatvoru zbog svog rada u vezi sa izborima nakon predsjedničkih izbora u Azerbejdžanu 2013. godine. Odležao je dvije i po godine u zatvoru i bio je međunarodno priznat kao politički zatvorenik. Dobitnik je prestižne nagrade Václav Havel za ljudska prava, koju je dodijelila Parlamentarna skupština Vijeća Evrope 2014. Evropski sud za ljudska prava (ESLJP) je utvrdio da je njegov pritvor politički motivisan. Uprkos upornim pozivima Svjeta ministara Vijeća Evrope, azerbejdžanske vlasti još uvijek nisu u potpunosti implementirale ovu presudu. Azerbejdžanska prethodna pogrešna osuda Mamedliju još nije ukinuta, njegova građanska i politička prava nisu vraćena i nije mu isplaćena naknada.
Tražimo hitno i bezuslovno oslobađanje Anara Mammadlija.
Također pozivamo azerbejdžanske vlasti da:
- Odbace sve optužbe protiv Anara Mammadlija;
- Poštuju obavezujuće međunarodne obaveze Azerbejdžana i u potpunosti provedu presudu ESLJP o slučajevima Mammadli;
- Zaustave progon nezavisnih glasova u zemlji i bezuslovno oslobode sve političke zatvorenike;
- Poštujtu i štite prava nezavisnog civilnog društva i medija u njihovoj legitimnoj ulozi u društvu.
Pozivamo tijela Ujedinjenih naroda i Vijeća Evrope, kao i institucije Evropske unije i sve istomišljenike da iskoriste momentum koji je stvorio COP29 u Bakuu kako bi:
Pokrenuli pitanje sve većeg broja političkih zatvorenika pred azerbejdžanskim vlastima na svim bilateralnim i multilateralnim platformama i zatražili da se stane u kraj progonu kritičkih glasova;
Zahtijevali hitno oslobađanje svih političkih zatvorenika i vraćanje njihovih prava;
Osigurali da se pri procjeni država potencijalnih domaćina globalnih događaja i konferencija, kao što je COP29, kao mjerilo za podobnost uzmeponašanje i statistika države u pogledu političkih zatvorenika, teostvareni rezultati u pogledu obezbjeđivanja povoljnog okruženja za branitelje/ice ljudskih prava i razvoj civilnog društva uopće.
AUTOR: FONDACIJA KUĆA LJUDSKIH PRAVA
OBJAVLJENO: 30. 4. 2024
Potpisnici:
Belarusian Helsinki Committee
Educational Human Rights House – Chernihiv
FIDH (International Federation for Human Rights), within the framework of the Observatory for the Protection of Human Rights Defenders
Helsinki Foundation for Human Rights (Poland)
Human rights center “Viasna” (Belarus)
Human Rights House Banja Luka and its member organisations:
- Banjaluka Centre for Human Rights
- Center for Environment / Friends of the Earth Bosnia and Herzegovina
- Helsinki Citizens’ Assembly Banja Luka
- Zdravo da ste
Human Rights House Crimea and its member organisations:
- CCE “Almenda”
- Regional Center for Human Rights
- Human Rights Centre ZMINA
Human Rights House Foundation
Human Rights House Tbilisi and its member organisations:
- Human Rights Center (HRC)
- Media Institute
- Rights Georgia
- Sapari
- The Georgian Centre for Psychosocial and Medical Rehabilitation of Torture Victims – GCRT
Human Rights House Zagreb and its member organisations:
- Centre for Peace Studies
- Documenta – Center for Dealing with the Past
Human Rights Watch
The BarysZvozskau Belarusian Human Rights House
Index on Censorship (United Kingdom)
International Partnership for Human Rights (Belgium)
Legal Education Society (Azerbaijan)
Mental Health and Human Rights Info (Norway)
Netherlands Helsinki Committee
World Organisation Against Torture (OMCT), within the framework of the Observatory for the Protection of Human Rights Defenders
PEN Belarus
