Obrazloženje zakonodavca da se Zakon o finansiranju političkih organizacija u Republici Srpskoj donosi po hitnom postupku kako bi se napravile uštede u budžetima i taj novac usmjerio u druge korisne stvari, bilo bi pozdravljeno i pohvaljeno, da nije odredbi u zakonu koje bude opravdanu sumnju u dobornamjernost predlagača zakona.
Jučerašnjim usvajanjem Zakona o finansiranju političkih organizacija u Republike Srpske je, sa izuzetkom finansiranja poslaničkih klubova, ukinuto finansiranje stranaka iz entitetskog i budžeta jedinica lokalne samouprave. Sredstva koja su do sada dobijale iz javnih budžeta, što je, u prosjeku, iznosilo oko 80% stredstava od ukupnog budžeta stranke, partije će sada morati obezbijediti kroz članarine i donacije fizičkih i pravnih lica.
Iznosi po ovom osnovu su, u odnosu na državni Zakon o finansiranju političkih stranaka, uduplani i kreću su od 20.000 KM, koliko može da iznosi dobrovoljni prilog fizičkog lica jednoj političkoj stranci u kalendarskoj godini, do 100.000 KM za dobrovoljne priloge pravnih lica. Osim ovih povećanja iznosa, posebno je sporno što zakon nijednom riječju ne pominje šta bi bili zabranjeni prilozi, odnosno ko ne može svojim prilozima finansirati političke partije. Za razliku od državnog zakona, gdje je jasno propisano da organi uprave, javne institucije i preduzeća, vjerske zajednice, sindikati, nevladine organizacije, anonimni donatori te privatna preduzeća koja imaju ugovore o javnim nabavkama veće od 10.000 KM sa organima izvršne vlasti na svim nivoima, ne mogu finansirati političke partije, toga u novom zakonu RS nema.
Izostavljanjem ove odredbe otvara se prostor za korupciju i izvlačenje javnog novca u stranačke „kase“ preko privilegovanih privatnih preduzeća. Praktično se, na ovaj način, legalizuje korupcija i svojevrsni reket, na šta je Transparency International u Bosni i Hercegovini više puta ukazivao i što je pokazala i afera „korona ugovori“ gdje je jedan od optuženih u ovom predmetu na sudu priznao da je navodno 250.000 KM javnog novca koji je dobio kroz tender odnio u Ujedinjenu Srpsku.
Prema evidencijama Centralne izborne komisije Bosne i Hercegovine koja je nadležna za kontrolu finansiranja političkih stranaka u Bosni i Hercegovini, u periodu 2004 – 2024, iz javnih budžeta je izdvojeno gotovo 400 miliona maraka za rad partija. Najviše novca dobijaju Stranka demokratske akcije (SDA), Socijaldemokratska pratija (SDP) i Savez nezavisnih socijaldemokrata (SNSD).
Kuća ljudskih prava izražava zabrinutost da će predloženo rješenje za Republiku Srpsku samo dodatno favorizovati vladajuće partije, proširiti prostor za koruptivne radnje i dovesti do potencijalnog nestanka manjih partija koje nemaju kontrolu i pristup javnim resursima, što će voditi stvaranju praktično jednopartijskog sistema u Republici Srpskoj. Osim što se ovim zakonom nastoji omogućiti dodatni izvori prihoda za vladajuće stranke, njime se stvara i paralelni zakonski i institucionalni sistem, u odnosu na već postojeći Zakon o finansiranju političkih partija u Bosni i Hercegovini, koji se odnosi na sve stranke u Bosni i Hercegovini te koji propisuje načine finansiranja, reviziju i i izvještavanje političkih stranaka, te se stvara i dodatni nivo pravne nesigurnosti i neusklađenost pravila, koja bi trebalo da budu jednaka za sve političke subjekte.
Na kraju, upozoravamo da je i ovaj zakon usvojen po hitnom postupku, čime je nastavljena praksa usvajanja zakona bez konsultacija sa stručnom i zainteresovanom javnošću što dugoročno urušava demokratske i standarde zaštite ljudskih prava i sloboda.
